muzyka polesia

Orkiestra dęta z Milanowa



 
 
Orkiestra dęta w Milanowie powstała w 1905 roku wraz z powstaniem Towarzystwa Świętego Floriana – pod taką nazwą działała poczatkowo milanowska straż ogniowa1. Założycielem zarówno straży, jak i orkiestry oraz jej pierwszym kapelmistrzem był Rudolf Levittoux. Pochodził on z francuskiej rodziny zamieszkałej od czasów napoleońskich w Polsce. Energiczny społecznik zdobył dla straży i orkiestry szerokie wsparcie w lokalnej społeczności, jednak z powodu presji carskiej administracji zmuszony był opuścić Milanów. Kierowanie orkiestrą przejął po nim Józef Król, którego zastąpił później Józef Kwiatek, który z kolei ok. 1912 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. W czasie I wojny światowej instrumenty zostały zagrabione przez niemieckie władze okupacyjne. W latach 1918-19 roku fundusze na nowe instrumenty gromadzono m.in. ze składek i dochodów ze spektakli kółka teatralnego. Do odnowienia i rozwoju formacji w latach 20. walnie przyczynił się Jankiel Szperling, przybyły z Warszawy specjalista od materiałów drzewnych. Opuścił on Milanów na początku lat 30., w okresie wielkiego kryzysu. Jego miejsce zajął Ignacy Wysocki.
 
Orkiestra zyskała znaczną renomę i popularność. Grywała zarówno na uroczystościach religijnych, państwowych i strażackich, jak i na częstych potańcówkach, również pod gołym niebem. Jedna z pierwszych takich plenerowych „majówek” odbyła się latem 1921 roku w lesie nazywanym „Pod dębami”. Oprócz zabawy tanecznej impreza obejmowała loterie fantową, pokazy „żywych obrazów” i inne atrakcje.
 
Najdłuższym stażem liderem orkiestry od lat 30. do zaprzestania działalności w latach 70. był Wacław Daszczuk. W roku 1997 przy OSP Milanów powstała nowa orkiestra dęta współpracująca z Gminnym Ośrodkiem Kultury.
 
Odrobinę inaczej początki orkiestry opisują kroniki milanowskiej straży, opracowane przez księdza Stanisława Byczyńskiego. Zacytuję tu obszerny fragment, jako ciekawe świadectwo realiów epoki:
 
W roku 1902 grono młodzieży wiejskiej w Milanowie, z Janem Warchockim na czele, postanowili założyć orkiestrę dętą złożoną z kilkunastu instrumentów. Z planem tym zwierzyli się ks. proboszczowi Wierzejskiemu w Parczewie, obiecując grać w kościele, gdy się nauczą, byleby ks. proboszcz dopomógł w zakupie instrumentów. Ks. Wierzejski pochwalił plan i dał 100 rubli. Księżna Maria Czetwertyńska także dała 100 rubli i resztę 100 rubli złożyli sami członkowie i instrumenty sprowadzono. Z braku dobrego kapelmistrza w pierwszych latach orkiestra rozwijała się słabo. Dopiero w roku 1905 Książę na swój koszt sprowadził wykwalifikowanego nauczyciela muzyki dętej i ten postawił orkiestrę na wysokim poziomie. Gdy po tolerancji religijnej tegoż roku wolno już było ks. Biskupowi wizytować swe parafie, to nasza orkiestra po całej diecezji jeździła wraz z biskupem Franciszkiem Jaczewskim. Księża proboszczowie jeden przez drugiego zamawiali naszą orkiestrę, że po parę miesięcy była zajęta. A gdy ks. Biskup przyjechał do Parczewa i Milanowa, to nasza orkiestra konno jeździła na powitanie. Przedtem musieli mieć kilka prób pod ,,bażantarnią”: aby się oswoiły konie i przystosowali muzykanci. Bogaci ludzie zapraszali orkiestrę na uroczystości rodzinne, nieraz w dalekie strony. Pierwsi członkowie orkiestry: Jan Warchocki, Tomasz Oworus, Michał Danilkiewicz, Antoni Dymicki, Franciszek Kalinowski, Wacław Burdal, Wiktor Siuciak, Franciszek Siuciak. Później przyjęli się z własnymi instrumentami: Ignacy Wysocki, Józef Hordejuk i Antoni Milczuk. Na miejsce ustępujących przybyli: Józef Kwiatek i Julian Danilkiewicz. Po odjeździe kapelmistrza kierownictwo objął najzdolniejszy muzykant Józef Kwiatek, który był długie lata kapelmistrzem tutejszej orkiestry. 4 maja 1907 roku w uroczystość św. Floriana – Patrona Straży Pożarnej orkiestra połączyła się ze Strażą Pożarną w jedną całość i odtąd wspólne są ich koleje. Ponieważ wówczas nie było w Milanowie księdza na stałe, dlatego na uroczystości Patrona Straży Pożarnej wyruszano do kościoła parafialnego w Parczewie. Co za piękny i wzruszający był widok. Kąpiące się w blaskach słońca, lśniące jak złoto kaski i instrumenty muzyczne, dźwięki orkiestry i śpiew strażaków nadawały urok jak w bajce ,,polskiemu wojsku”. Ludzie z zachwytem przyglądali się ,,naszym” w przeciwieństwie do carskich, które dotąd tylko u nas było widziane. Cały Parczew wychodził na ulice, gdy wkraczali triumfalnie ,,nasi” do miasta.
[Fragment kroniki udostępniony przez Miejski Ośrodek Kultury w Milanowie]
 
Za oficjalną datę powstania straży podaje się też rok 1906. Niektóre źródła podają także rok 1922 jako datę powstania orkiestry
 
Antoni Smoliński, Milanów - wieś Podlasia, Milanów 1980. Dostęp: gokmilanow.pl

PL | BY | UA

Share on Google+

Музыка Палесся / МУЗИКА ПОЛІССЯ// енциклопедія традиційної музики // Энцыклапедыя традыцыйнай музыкі //encyklopedia muzyki tradycyjnej.