muzyka polesia

Petrowec, Iwan „Bondarko”



 
Iwan Mychajłowycz Petrowec „Bondarko”
(1937 – 2007 рр). śpiewak
 
     Urodził się w 1937 roku w Perebrodach (ówczesny powiat stoliński w województwie poleskim). Wioska położona jest dziś tuż przy granicy z Białorusią, w pobliżu Bagien Olmańskich. Przezwisko „Bondarko” pochodzi od dziadka lub pradziadka, który zajmował się bednarstwem (ukr. bondar) i miał dużo ziemi na „ostrowkach” - suchych wyniesieniach wśród bagien, jakie otaczają Perebrody od wschodu, południa i północy. Miał siedmioro rodzeństwa – Hałyna, Uliana, Marija, Anastasija, Mykoła, Dmytro, Andrij. Iwan zimą nie chodził do szkoły, bo , jak mówił „nie miał się w co obuć”. Nauczył się wyplatać postoły (łapcie). Od 7 roku życia najmował się do „chodzenia za towarem” - sezonowego wypasu zwierząt. W trudnych powojennych latach było to zajęcie wielu jego rówieśników. W lesie, podczas wypasu uczył się śpiewać „niegdysiejsze” pieśni i grać na fujarce („dudce-wykrutce”), którą sam wykonywał wykręcając rdzeń pnia młodej sosny. Jak sam opowiadał najmował się do wypasu, aby zaspokoić głód – za wypad dostawało się za to kaszę jaglaną. Żeby się wyżywić wypasał również w niedziele. W późniejszych latach zajmował się zbiorem sosnowej żywicy („robił w smole”, „chodził na smołę”, „rżnął smołę”). Po wojsku powrócił do rodzinnej wsi, ożenił się, miał pięcioro dzieci. Zajmował się gospodarstwem, jakiś czas pracował jako sekretarz miejscowego komsomołu i rady wiejskiej. Pracował w wiejskiej stołówce i gospodarstwie rybackim. Był też „naczalnikiem” perebrodskiego portu lotniczego. Przez długi czas lotnictwo było bowiem podstawowym sposobem komunikacji wioski ze światem – lądowe połączenie z rejonowym miasteczkiem nie istniało praktycznie do lat 70. Na suchej śródleśnej łące lądował An-2 („kukuruźnik”), który transportował 12 pasażerów do Dubrowicy. Zadaniem Iwana Mychajłowicza było doglądanie lądowań i startów. Upewniwszy się, że wszyscy pasażerowie weszli na pokład samolotu krzyczał głośno „Ot winta” co było sygnałem dla pilota.
     Iwan Petrowec stał się znany w środowisku folklorystów za sprawą ekspedycji Iryny Klymenko, Ałly Zahajkiewicz i Romana Jenenko z lat 1987 i 2002 (nagrania audio i wideo wykonywał Mykoła Seminoh). Po śmierci żony i dwóch synów długi czas nie śpiewał i nie grał na dudce pozostając w żałobie. Ale w 2004 roku zaczął spotykać się z przyjezdnymi zbieraczami folkloru i śpiewać razem z kuzynką Nediją Jewsowycz i innymi mieszkańcami Perebrodów.
Razem ze śpiewaczkami z Perebrodów występował w Warszawie, Lublinie, Równem i Kijowie. Na jego repertuar składały się starodawne pieśni „borowe” (ballady liryczne, jakie przyjęło się śpiewać w lesie), których melodie wykonywał także na dudce-wykrutce, zwyczajne pieśni liryczne, kolędy. Grał także na harmonii.
Był ciepłym, emocjonalnym człowiekiem, pełnym radości życia. Zginął na kilka miesięcy przed 70. urodzinami od uderzenia pioruna, wracając z pastwiska do domu.
Oleksiy Nahorniuk 
 
Filmowy portret: 
https://youtu.be/QRM9UQVdLl8

Музыка Палесся / МУЗИКА ПОЛІССЯ// енциклопедія традиційної музики // Энцыклапедыя традыцыйнай музыкі //encyklopedia muzyki tradycyjnej.