muzyka polesia

Dominika Czekun



Dominika Nikiforowna Czekun
 
ur. w 1936 r. we wsi Stari Koni.
 
Jest obecnie największą i najbardziej znaną śpiewaczką Polesia Zachodniego, jedną z ostatnich posługujących się starodawną, poleską techniką śpiewu. Niezwykle utalentowana muzycznie. Jak sama mówi - zna niemal 500 pieśni, tych starych, z rodzinnego domu, ale i wiele innych, zasłyszanych w różnych okolicznościach. Błyskawicznie zapamiętuje usłyszane gdzieś pieśni, przy czym natychmiast przerabia je po swojemu – upiększa melodię, dodaje swoje ozdobniki, melizmaty. Nigdy nie zaśpiewa jednej melodii tak samo - kipi w niej potrzeba tworzenia. Jest też skarbnicą wiedzy jeśli chodzi o repertuar lokalny, ten najdawniejszy – pieśni obrzędowe, związane z rytuałami wiosennymi (np. „wodzenie kusta” – nazywa je WIOSNA), z pracami w polu latem (LATO), oraz z okresem po zakończeniu prac polowych (JESIEŃ).
 
Mówi: - U mnie taki głos był od urodzenia. Pójdę na pole - śpiewam, krowy pasę – śpiewam, i mała byłam i lubiłam śpiewać, i za mąż wyszłam i tak samo. Pamiętam, jak miałam 4 lata, baba zabrała mnie na wesele. Powrzucali nas tam na piec, żeby dzieci patrzyły jak wesele się odbywa. Pamiętam, że usłyszałam tam pieśń, którą do dziś pamiętam. Bo mnie tak Bóg obdarował talentem. Jej głos od dawna był doceniany – najpierw przez mieszkańców okolicy – była zapraszana na wesela i inne uroczystości rodzinne. Również w kołchozie, w którym pracowała przez całą młodość, wiodła prym wśród śpiewających kobiet. Pracowała bardzo ciężko w magazynie, przerzucając wraz z Nadią Petrowec 50. kilogramowe worki ze zbożem. Mąż ją namawiał żeby odeszła z kołchozu, ale za nic nie chciała, bo to było miejsce gdzie ludzie śpiewali – w trakcie i w przerwach pracy, a śpiewanie było i jest jej największą miłością.
 
W 1983 sołtys założył zespół Stari Koni. Początkowo było w nim 9 kobiet, potem stopniowo coraz mniej, głos Dominiki był podstawą grupy. Zespół śpiewał na różnych imprezach okolicznościowych w obrębie rejonu. W latach 80. Dominika Czekun została „odkryta” przez folklorystów z Kijowa i ze Lwowa, jej sława docierała coraz dalej. W 2001, z podpowiedzi Iryny Klymenko, do Starych Koni dotarła grupa z Polski (inicjatorką wyjazdu była Monika Walenko). W konsekwencji uformowała się liczna ekipa uczniów Dominiki, były organizowane projekty polsko-ukraińskie (Stowarzyszenie Panorama Kultur) oraz wielokrotnie przyjazdy Dominiki do Polski (m.in. z inicjatywy zespołu Muzyka z Drogi, Z Lasu, Andrzeja Bieńkowskiego oraz na Festiwal Wszystkie Mazurki Świata). Stopniowo uczniów i osób podziwiających talent Dominiki było coraz więcej. Z Równego, z Kijowa, ze Lwowa.
Wielokrotnie była zapraszana na koncerty do Równego i do Kijowa, najpierw w towarzystwie śpiewaczek: Nadii Czekun (1932-2007) , Nadii Petrowec (1937) i Antoniny Kowtunowycz (1939), potem sama, jako solistka. W 2018 r. brała udział w międzynarodowym projekcie muzycznym „Polyphony”. W ramach projektu wzięła udział w koncertach w Budapeszcie i w Paryżu. W 2019 roku zaczęła współpracę z zespołem Kurbasy ze Lwowa – w październiku 2020 roku 85-letnia Dominika Czekun została gościem specjalnym koncertu w ramach projektu „Ark Ukraine: Music”.
Była wielokrotnie nagradzana przez władze różnych szczebli, włącznie z najwyższymi władzami Ukrainy (medale wręczali jej osobiście prezydenci Wiktor Juszczenko i Petro Poroszenko). Wśród nagród m. in: Nagroda za zachowanie i ochronę niematerialnego dziedzictwa kulturowego Ukrainy (2017), Order Księżnej Olgi III stopnia (2020). Pieśni Dominiki Czekun znajdują się w zbiorze audio wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa Muzyki Tradycyjnej UNESCO. Nagrania pochodzą z lat 2010-2018, realizowane przez Jagna Knittel, Maniucha Bikont, Julita Charytoniuk, Oleksiy Nahornyuk, Olga Kozieł.
 
 
 

PL | BY | UA

Share on Google+

Музыка Палесся / МУЗИКА ПОЛІССЯ// енциклопедія традиційної музики // Энцыклапедыя традыцыйнай музыкі //encyklopedia muzyki tradycyjnej.