- Opracowania
- Baraban, Odarka (lirniczka)
- Kapele z okolic Włodawy
- Kałużna, Maria
- Kresnianka – przywitanie wiosny w Perebrodach
- Kupała na Polesiu Środkowym
- Kust, wodzenie kusta
- Lira korbowa na Polesiu w XX wieku
- Lutnicy z Polesia
- Muzyka instrumentalna Polesia Rówieńskiego
- Orkiestry dęte na Polesiu
- Powitanie wiosny i wesnianki na Zwiastowanie
- Rusałki, prowody rusałek
- Śpiew Wyryki
- Żmurne - tradycje muzyczne
- „Dżenderowy” aspekt lirnictwa.
- „Hukanie wiosny” na Środkowym Polesiu
- Inicjatywy
- "Łuhom, łuhom ponad Buhom. Muzyka tradycyjna Polesia Lubelskiego i jej wykonawcy"
- Festiwal "Pieśni Bagien 2017"
- Konkurs LEĆ GŁOSIE - Roztocze Gorajskie 2018
- Konkurs śpiewaczy PIEŚNI POJEZIERZA
- KONKURS wykonania pieśni z Polesia Lubelskiego VIII 2018
- Pieśni Bagien
- Poleski Klub Tańca w Wytycznie - 12.08.2018
- Silska Muzyka
- „Horyna”
- „Rankowa rosa”
- „Wesnianka”
- Zespoły śpiewacze
- Kowalczuków, zespół
- „Trojan” z Luchczy
- „Żurawka”z Psyszczewa
- "Jutrzenka", Dołhobrody
- "Nadbużański Klon Zielony" z Zanowinia
- "Nadwecziria" Chinocza
- "Rodzina Czudynowiczów" Swarycewicze
- "Rozkopaczewianki"
- "Swańki" z Wyryk
- Glinne - śpiewacy
- Głuszkowicze, męski zespół śpiewaczy
- Iwanowa Słoboda- zespół śpiewaczy
- Kliatna - zespół śpiewaczy
- Kozły, zespół śpiewczy
- Perebrody, śpiewacy
- Silska Muzyka
- Skibiczanie
- Śpiewaczki ze wsi Zbrańki
- Tkaczki z Wyryk Woli
- Tonież, zespół etnograficzny (dawny)
- Wojciaszyn - zespół śpiewaczy
- Wola Osowińska, Borki i okolice - zespoły śpiewacze
- Wyryki Połód - zespół śpiewaczy
- Zawica, Razdziałowicze
- “Tanieżanka”, Tonież
- „Dubrawica” /Ryczow
- „Horyna”
- „Kutoczanie” z Rokitna
- „Lianok” - Buraź
- „Miżreczia” z Pohostu
- „Ostrowianki” z Ostrówka
- „Palieskija napiewy” Nowaje Paliessie
- „Rankowa rosa”
- „Susiedki”- Perasudawicze
- „Switanak” - Dziatłowicze
- „Wesnianka”
- „Żurawuszka” ze wsi Otwierżycze
- Śpiewacy i śpiewaczki
- Chomycz, Harasym
- "Berehinia" Horodziec
- Baraban, Odarka (lirniczka)
- Dajneko, Jakiw
- Dominika Czekun
- Fedorczuk, Janina
- Glinne - śpiewacy
- Granat, Helena
- Kaciaryna Panczenia
- Karenczuk, Aleksandr
- Kałużna, Maria
- Kot, Ulana
- Kowalczyk, Edwarda
- Krepec, Ustyma
- Kuryszko, Hanna
- Kłopotenko Nadia
- Marciocha, Antoni
- Masalski, Adam
- Nadija Jewsowycz
- Niczyporczuk, Antonina
- Pelagia Misiura
- Petrowec, Iwan „Bondarko”
- Podgórska, Maria
- Pomulska, Anna
- Rozwoda, Zofia
- Skurak, Zofia
- Sołtaniuk, Maria
- Śpiew Wyryki
- Śpiewaczki ze wsi Zbrańki
- Szwed, Wasyl
- Tonież, zespół etnograficzny (dawny)
- Weremczuk, Katarzyna Halina
- Wójcik, Katarzyna
- Załawie - Berehynia
- Zubkowicz, Alina
- Kapele i instrumentaliści
- Chomycz, Harasym
- "Trojany" Orkiestra
- Baraban, Odarka (lirniczka)
- Bazyli Rudkowski "Zagraj"
- Bisków, Kapela
- Bronikowski Zbigniew
- Brożek Edmund
- Budzyński, Mikołaj
- Celiusz Kuty
- Cieszków kapela
- Gryczuk Siergiej
- Hańsk - muzykanci
- Haradzieckija muzyki
- Holik, Wasyl
- Janka Edward
- Kapela "Wiareńka", Stachawa
- Kapela Kościelna z Lubienia
- Kapela z Kolonii Wyryki
- Kapela z Mostów
- kapela z Wólki Wytyckiej
- Kapela z Załucza
- Kapele okolic Jabłonia
- Kapele z okolic Cycowa i Wierzbicy
- Kapele z okolic Sernik
- Kapele z okolic Urszulina i Hańska
- Kapele z okolic Włodawy
- Kapele z zachodniego Pojezierza: Ludwin, Piaseczno, Rogóźno, Krasne
- Kapuza, Aliaksandr
- Katkawiec Mikałaj
- Kawałek Zygmunt
- Kazimierz Rożkowski, Kapela
- Kisterów Kapela
- Klimczuków Kapela
- Kobzar, Kostiantyn
- Korszli, Kapela
- Królików, Kapela
- Kruglej Józef
- Kunach, Michał
- Kułakewycz Terentij
- Liadzieckija muzyki
- Marciocha, Antoni
- Michajewicz, Michaił
- Michalski Franciszek
- Mostowiec Aleksander
- Muzyczny ród Enskajtów
- Muzyka instrumentalna Polesia Rówieńskiego
- Muzykanci z Dominiczyna
- Niescieruk Fiodor, Martyniuk Stiapan
- Oleksiuk z Zawadówki
- Orkiestra dęta z Milanowa
- Orkiestra Dęta z Sosnowicy
- Orkiestra z Kolonii
- Podedwórze i okolice - muzykanci
- Równiak, Jan
- Silska Muzyka
- Szelest, Adam
- Szkadun, Michaił
- Szpilmany
- Szwed, Wasyl
- Słowik, Paweł
- Wyryki - muzykanci
- Łapińskich kapela
- „Horyna”
- „Kutoczanie” z Rokitna
- „Wesnianka”
- obrzędy i tradycje, gatunki muzyczne
- Wszyscy wykonawcy
- Miejscowości
- Osówka/Osiwka
- Antopol
- Bachus
- Bleżowo (Błażowe)
- Boguszawa
- Borowe
- Bukowa Wielka
- Buraź
- Chinocza (Chynoczi)
- Chotynicze
- Chutcze
- Cyców
- Czerwona Wola
- Dawidy
- Dominiczyn
- Dołhobrody
- Drużyłowicze
- Dubeczno
- Dziatłowicze
- Glinno (Glinne)
- Górki
- Głuszkowicze
- Hańsk
- Hawrońszczyna
- Hlinka
- Holeszów
- Horodczany
- Horodziec (stoliński r-n)
- Horodziec (UA)
- Hołowno, Mosty, Antopol, Opole
- Iwanowa Słoboda
- Jabłoń
- Kamienowola
- Karasin
- Kliatna
- Kolonia Garbatówka
- Kopiszcze
- Kozły
- Krasne
- Krupowe
- Kurczyca
- Liadziec
- Luchcza
- Ludwin
- Ludwiniwka
- Masewicze
- Milanów
- Mosty
- Muszni
- n
- Niedźwiada
- Nowa Papina
- Nowaje Paliessie
- Okopy
- Orane
- Orchówek
- Osowa
- Osowa pod Włodawą
- Ostrówek
- Otwierżycze
- Perasudawicze
- Perebrody
- Perekale
- Piaseczno
- Pirohowicze
- Pohost
- Prybirsk
- Psyszczewo
- Radzanów
- Razdziałowicze
- Rogóźno
- Rokitne
- Równe
- Rozkopaczew
- Ryczka (Krasne)
- Ryczow
- Sawin
- Serniki
- Skibicze
- Sosnowica
- Stachów/ Stachawa
- Stare Konie
- Swarycewicze
- Swieklicze
- Świerże
- Tonież
- Tuliatycze
- Tyszkowicze
- Werejce
- Wojciaszyn
- Wola Chomejowa
- Wola Uhruska
- Wólka Wytycka
- Wyryki
- Wytyczno
- Włodawa
- Zanowinie
- Zawadówka
- Zawieprzyce
- Załawie
- Załucze Stare
- Zbran'ky
- Żdzarka
- Żmurne
- Городчани
- Gminy/ Rejony
- rejon jemilczyński, obwód żytomierski, UA
- gm. Borki, pow radzyński, woj lubelskie PL
- Gmina Cyców., powiat łeczyński, woj lubelskie,PL
- gmina Dorohusk, pow. chełmski, woj lubelskie PL
- Gmina Hanna (powiat włodawski, woj. lubelskie, PL)
- Gmina Hańsk, pow włodawski, woj. lubelskie, PL
- Gmina Ludwin
- gmina Niedźwiada, powiat lubartowski
- Gmina Ostrów Lubelski
- Gmina Ostrówek, pow. lubartowski, PL
- Gmina Podedwórze
- gmina Sosnowica, pow. parczewski, woj. lubelskie, PLPL
- Gmina Spiczyn, woojewództwo lubelskie, PL
- Gmina Stary Brus, pow. włodawski, woj. lubelskie, PL
- Gmina Urszulin, powiat włodawski, woj. lubelskie, PL
- Gmina Uścimów, powiat lubaartowski, woj. lubelskie, PL
- Gmina Wyryki, powiat włodawski, PL
- Gmina Włodawa
- rejon berezowski, obwód brzeski
- rejon dąbrowicki, obwód rówieński, UA
- rejon drohiczyński/ obwód brzeski
- rejon hancawicki, obwód brzeski, BY
- rejon iwankowski, obwód kijowski, UA
- rejon iwanowski, obwód brzeski BY
- rejon jelski (obwód homelski, BY)
- rejon korosteński, obwód żytomierski, UA
- rejon lelczycki, obwód homelski, BY
- rejon makarowski, obwód kijowski, UA
- rejon nowogrodzki obwód żytomierski, UA
- rejon olewski, obwód żytomirski, UA
- rejon piński, obwód brzeski, BY
- rejon rokitnowski, obwód rówieński, UA
- rejon sarneński, obwód rówieński, UA
- rejon stoliński, obwód brzeski, BY
- rejon włodzimierzecki, obwód rówieński, UA
- rejon zariczniański, obwód rówieński, UA
- rejon żytkowicki, obwód homelski, BY
- rejon łuniniecki,obwód brzeski, BY
- AUDIO - gatunki muzyczne
- #kolęda/szczodrywka
- #wiosenna
- #dudka
- #śpiew męski
- #oberek
- #polka
- #marsz
- #skrzypce
- #weselna
- #jesienne
- Krakowiak
- liryczne, "zwyczajne" i inne nieobrzędowe
- #wielkanocne
- #korowodowe
- #żniwne
- #letnia
- #lira korbowa
- #religijne
- #petriwskie-kupalne/świętojańskie
- #kustowa
- #walc
- #pieśni borowe
- harmonia/akordeon
- #rusalne
- wiosenna
Святкаванне Купалы на Сярэднім Палессі
Святкаванне
свята Івана Купалы на Сярэднім Палессі
(па матэрыялах вёскі Осівка Емільчынскага
раёну Жытомырскай вобласці)
МаргарытаСкаженык
У
традыцыйным гадавым коле украінцаў
асаблівае месца займае свята Івана
Купалы – найдаўжэйшы дзень у годзе
падчас летняга сонцастаяння ( паводле
старога стылю 24 чэрвеня, па новым – 7
ліпеня), пасля якога сонца «повертає на
зиму» («паварочвае на зіму») - дні
пачынаюць быць карацейшымі, а ночы
даўжэйшымі. У гэты каляндарны час прырода
асягае апагей у сваім росквіце: завяршаецца
вегетацыя раслін, дазравае на палёх
зерне, пачынаецца перыяд пладаношання.
Паводле
аповедаў вясковых жыхароў, у купальскую
ноч адбываюцца сапраўдныя цуды: травы
набываюць лекавую моц, зямля адкрывае
скарбы, і надзвычайныя ўласцівасці
хавае ў сабе кветка папараці для таго,
хто яе знойдзе. У той жа час, у тую ноч
актывуецца нячыстая сіла. У розных
традыцыях (асабліва на Палессі) і сёння
можна зафіксаваць захапляльныя гісторыі
аб вядзьмарках, што падобныя да розных
жывёлаў (жабаў, котак, сабак) пракрадаліся
ў суседзкія хлявы і «тягнули ‘людське’
молоко» (каб карова вядзьмарцы давала
шмат малака, а суседзкія пачыналі хварэць
і не давалі малака сваім гаспадыням).
Рознымі магічнымі дзеяннямі сяляне
намагаліся даведацца, хто ж з грамады
вінны такіх дзеянняў і стараліся
зняшкодзіць вядзьмарку.На
большасці тэрыторыі Украіны зберагліся
«жывыя» узгадкі аб традыцыйным святкаванні
Івана Купалы ( што праўда, у большасці
сваёй ад жанчын старэйшага пакалення:
1930-1950-х гг народжання). У дадзеным артыкуле
апісаны будзе купальскі абрад з вёскі
Осівка Емільчынскага раёну Жытомырскай
вобласці, у такой постаці, як яго
зафіксавалі аўтаркі ў 2005 і 2006 гадох (
відэаздымку вёў Олэг Коробов). Абодва
разы абраз адбываўся з уласнай ініцыятывы
жыхароў, а не на просьбу этнографаў: у
2005 мы запісвалі яго на адной з вуліц
Осівкі, а ў 2006 – спачатку ў цэнтры вёскі,
а потым на той самай вуліцы, што і год
таму. У абодвух выпадках на свята
выходзілі ўсе жадаючыя – ад дзяцей да
старых людзей.
Асноўнымі
нашымі крыніцамі інфармацыі і ключавымі
ўдзельніцам абраду былі чатыры жанчыны,
каторыя ўсё жыццё пражылі на адной
вуліцы: Ермолын
Марія Корнійовна 1931 г.н.,
Аврамэнко
Ольга Яківна 1930 г.н.,
Сэргійчук
Надія Прокопівна 1938 г.н.
і
Рузіч Ольга Іванівна 1947 г.н.
(фота
1). Ім
падпявалі жанчыны 1950-х–1960-х
гг.н.
Фота
1. Жанчыны
з в.Осівка
Емільчынскага раёну Жытомыркай вобласці
на абрадзе
«Березове Купайло», 06.07.2005г.
(злева
направа:
Ермолын
Марія
Корнійовна
1931 г.н.,
Аврамэнко
Ольга
Яківна1930
г.н.,
Сергійчук Надія
Прокопівна
1938 г.н.
і
Рузіч Ольга
Іванівна
1947 г.н.).
У
традыцыях паўночнай Жытомыршчыны
цэнтральным атрыбутам купальнага абраду
было аздобленае рытуальнае дрэўца
(бяроза альбо сасна), каторае называлі
«купа́йло» (так
сама называлі і само свята, і песні
купальска-пятроўскага перыяду).
Купальская
традыцыя вёскі Осівка і суседніх вёсак
(Мыколаівка, Горбовэ) адметная тым, што
Купалу святкавалі не адзін дзень (як
тое зазвычай бывае), а два дні запар,
аздабляючы пры гэтым розныя дрэўцы:
напярэдадні Купалы (6 ліпеня) святкуюць
«березове
купайло»,
а на самую
Купалу
(7 ліпня)
– «соснове
купайло».
Даўней
асноўнымі ўдзельнікамі абраду была
моладзь (у кожнага былі свае абавязкі
ў абрадзе). Хлопцы зрубалі і ставілі
(укопвалі) дрэва, дзяўчаты стваралі
атрыбуты-аздобы і імі упрыгожвалі
«купайло»,
спявалі ля яго. Сярод аздобаў былі
«перевесла» з саломы,
«свічки» з бяросты
(скручаная
кара бярозы, якую апранаюць на іголкі),
маленькія
вяночкі з валошак
(фота
2). Кульмінацыяй
супрацстаяння дзявочай і хлапецкай
грамады ёсьць свайго роду змаганне: хто
зламае вяршок дрэўца (дзяўчаты ці хлопцы)
– той і будзе галоўным падчас гулянняў
моладзі.
Фота
2. Атрыбуты
абраду
«Соснове Купайло» («перевесла»
з саломы,
«свічки» з бяросты,
вяночкі
з валошак)
з в.
Осівка
Емільчынскага раёну Жытомыркай вобласці,
07.07.2005г.
Абрады
кончыліся спаленнем аздобленага дрэўца.
Рэшткі «купайла»
мелі
прадуктыўную і лекавальную функцыю.
Абгарэлыя голкі клалі ў гуркі «щоб
добре родили»
(«каб
добра радзілі»),
таксама
захоўвалі вянкі з валошак, маткі абкурвалі
імі хворых дзяцей, каб тыя хутчэй
паздаравелі.
Відэа-прыклад
Купальскія
абрады
«Березове купайло» і «Соснове купайло»
у
вёсцы Осівка
Емільчынскага раёну Жытомыркай вобласці(Запіс
М. Скажэныкі
О. Коробова, 2005 г.)
Невыпадковым
было і месца для правядзення абраду.
Купайло ставілі на ўзбоччы дарог,
каторымі гоняць пасвіць хатніх кароваў,
каб абараніць скаціну ад ведзьмы. З той
жа мэтаю у суседніх вёсках рабілі ляльку,
якую прывязвалі да аздобленага дрэўца
і разам з ім спальвалі: «треба
було зроду в’єдьму спалити»
(«трэба
было ведзьму спаліць»).
Падчас правядзення абрадаўдзяўчаты спявалі спецыяльныя песні:
(Аудыё-прыклад 1) Пятроўка«Дєвка-вєдьма»(Жытомырскаявобласть, Емільчынскіраён, вёскаОсівка).Запіс М. Скажэнык, О. Коробова 2005 г. адЕрмолын Маріі Корнійовны 1931 г.н., Аврамэнко Ольгы Яківны 1930 г.н., Сергійчук Надіі Прокопівны 1938 г.н. і Рузіч Ольгы Іванівны 1947 г.н.)
Падчас правядзення абрадаўдзяўчаты спявалі спецыяльныя песні:
(Аудыё-прыклад 1) Пятроўка«Дєвка-вєдьма»(Жытомырскаявобласть, Емільчынскіраён, вёскаОсівка).Запіс М. Скажэнык, О. Коробова 2005 г. адЕрмолын Маріі Корнійовны 1931 г.н., Аврамэнко Ольгы Яківны 1930 г.н., Сергійчук Надіі Прокопівны 1938 г.н. і Рузіч Ольгы Іванівны 1947 г.н.)
Аудыё-прыклад
2
Пятроўка«Ой до бору стежечка»(Жытомырскаявобласть,
Емільчынскіраён,
вёскаОсівка).Запіс
М. Скажэнык,
О. Коробова 2005 г.
адЕрмолын
Маріі
Корнійовны
1931 г.н.,
Аврамэнко
Ольгы
Яківны1930
г.н.,
Сергійчук Надіі
Прокопівны
1938 г.н.
і
Рузіч Ольгы
Іванівны
1947 г.н.)
У
іх каментаваліся абрадавыя дзеянні,
узгадвалася ведзьма (гл. тэксты напрыканцы
старонкі). Тыя самыя мелодыі, але ўжо ня
рытуальнага, а лірычнага (пераважна
любоўнага) зместу, выконваліся цягам
усяго пятроўскага посту і называліся
«петро́вки».
У
вёсцы
Осівка і
суседніх вёсках існуе два політэкставыя
напевы. Характарыстыку іх рытмамеладычнага
ладу гл. у працах аўтаркі (3) і І. Кліменко
(1,2), геаграфічны распаўсюд тых і іншых
купальска-пятроўскіх напеваў у кантэксце
ўсяго ўсходняславянскага рэгіёну
дэманструе каляровая мапа ў атласе (2,
К42).
Словыкупальскай песні праведзьму:
Дєвка-вєдьма,
Дєвка-вєдьма
чарівниця,
Не
йде до нас, бо боїться.
На
дуб лізла,
На
дуб лізла, кору гризла,
З
дуба впала, зєллєчко шукала.
Ой
на Йвана,
Ой
на Йвана темненькоє ночі,
Щоб
чорт вибрав вєдьмєниє очі.
Щоб
по ночах,
Щоб
по ночах не ходили,
Чужих
коров не доїли.
- Клименко І. Купальські та петрівські пісні. Історія української музики. Том 1. Від найдавніших часів до ХVІІІ. Кн 1. Народна музика. Редкол. тому О.Ю.Шевчук, О.П. Прилепа іінш. Київ: ІМФЕ, 2016, с. 74–91. Інтэрнэт-версія:http://www.etnolog.org.ua/pdf/stories/monografiji/2016/ium.pdf.
- Клименко І. Наспіви купальсько-петрівської приуроченості в українців: макроареалогія. Проблеми етномузикології.Зб. наук. артыкулаў. Рэд. І. Клименко. Вып. 5. Слов’янська мелогеографія. Кн. 1. Київ: НМАУ ім.П. І. Чайковського, 2010, с. 138–164. + Атлас К35–42. Інтэрнэт-версія:http://knmau.com.ua/problems_of_ethnomusicology/05/pdf/09.pdf; http://knmau.com.ua/problems_of_ethnomusicology/05/pdf/atlas-5.pdf.
- Скаженик М. Мелогеографічне вивчення Уборті: купальсько-петрівські наспіви та обряди. Проблеми етномузикології. Зб. наук. артыкулаў. Вып. 4. Упарадк. О.І. Мурзина. Київ, 2009, с.154–175. Інтэрнэт-версія:http://knmau.com.ua/problems_of_ethnomusicology/04/35.pdf.
Музыка Палесся / МУЗИКА ПОЛІССЯ// енциклопедія традиційної музики // Энцыклапедыя традыцыйнай музыкі //encyklopedia muzyki tradycyjnej.